İnsan vücudunda hayati öneme sahip olan minerallerden bir tanesidir. Özellikle vücuttaki hücresel süreçlerde büyük rol oynamaktadır. Vücuttaki sıvı miktarının kontrol altında olmasında önemli rol oynayan potasyum minerali, sodyumun vücuttaki etkilerini dengelemekte de etkilidir. Yetişkin bir kişinin günlük alması gereken potasyum miktarı yaklaşık olarak 4,7 gram civarındadır. Günlük olarak düzenli beslenen bir insan ihtiyaç duyduğu potasyumu tüketmiş olduğu besinlerden rahatlıkla alabilmektedir.
Potasyum Eksikliği Nedir?
Vücut için önemli olan, makro mineraller arasında yer alan potasyum mineralinin kanda eksik olması durumunda bir çok sağlık sorunu ortaya çıkmaktadır. Potasyum eksikliği kendini bazı belirtiler ve hastalıklar ile belli etmektedir. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen bu sorun, erken teşhis edilmeli ve erken tedaviye başlanmalıdır.
Potasyum eksikliğini kan değerlerine bakılarak anlamak mümkündür. Bunun için bir sağlık kuruluşuna gitmek yeterli olacaktır. Kandaki potasyum seviyesi yetişkin bir insanda 3.5 mEq/L’den az olmamalıdır. Aksi halde potasyum eksikliği yani diğer adı ile hipokalemi teşhisi konulur.
Günlük Potasyum İhtiyacı
Yeni doğan bebekler
- 0-6 ay arası 400 mg,
- 7-12 ay arası 700 mg.
Çocuklar ve Gençler
- 1-3 yaş arası çocuklar 3000 mg,
- 4-8 yaş arası çocuklar 3800 mg,
- 9-13 yaş arası gençler 4500 mg.
Gençler ve Yetişkinler
- 14 yaş ve üzeri çocuklar 4700 mg,
- Hamileler için günlük tavsiye edilen alım miktarı 4650 mg,
- Emziren annelerde bu ihtiyaç artış göstermektedir. Emziren anneler için tavsiye edilen günlük alım miktarı 5000 mg’dır.
Potasyum Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
Birden fazla nedene dayalı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Bu nedenle kişideki asıl nedenin tespit edilmesi oldukça büyük önem taşımaktadır. Potasyum eksikliği tespiti ve tedavi sürecinde bir doktordan mutlaka yardım alınmalıdır.
Yeme Bozuklukları
İki temel yeme bozukluğu bulunmaktadır. Bunlar anoreksiya ve bulimia’dır. Her iki bozukluk da potasyum eksikliğinin farklı biçimlerde meydana gelmesine neden olmaktadır. Anoreksiya’dan yani tüm yenilenin kusma yolu ile dışarı atılması durumundan kaynaklanan potasyum mineralinden yoksun kalmaktır. Bulimia’dan yani aşırı kusma durumundan kaynaklanan vücudun yeteri kadar potasyum emilimine izin vermemesidir.
Yetersiz Beslenme
Yetersiz ve kötü beslenme nedenlerinden bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşırı miktarda sodyum yani tuz içeren besinler tüketilmesi potasyum eksikliği sorununa yol açmaktadır. Ayrıca yiyecekleri kızartarak tüketmek de besinlerin içerisindeki potasyum miktarını yok etmektedir. Bu nedenle yeterli ve doğru beslenme düzenini sağlamak oldukça önemli bir etmendir.
Hastalıklar
Bazı hastalıklardan dolayı potasyum eksikliği meydana gelebilmektedir. Örneğin kusma ve ishal durumu vücudun potasyum emilimini azaltabilmektedir. Hipertroidi de potasyum eksikliğine neden olan hastalıklardan biridir. Troid bezleri gereğinden fazla hormon ürettiğinde potasyum ve diğer minerallerde dengesizlik durumu ortaya çıkmaktadır. Bunların yanı sıra anemi, cushing hastalığı, yüksek kortizol seviyesi ve hipofiz bezi tümörü gibi hastalıklar da potasyum eksikliğine neden olabilir.
Kullanılan İlaçlar
Bazı kişilerde kullanılan ilaçlar yan etki olarak potasyum eksikliği sorununa neden olabilmektedir. Bu ilaçlar arasında idrar söktürücüler, kortizon ve tansiyon ilaçları yer almaktadır. Alınan ilaca bağlı olarak potasyum emiliminde ya da vücuda işlenmesinde problemler ortaya çıkmaktadır.
Diğer Nedenler
- Böbrek hastalıkları ( Liddle sendrom, Bartter sendromu gibi),
- Diyabetik ketoasidoz,
- Birincil aldosteronizm,
- Aşırı terleme.
Potasyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücutta bir çok belirti meydana gelmektedir. Bu belirtileri ve önemli ipuçlarını şu şekilde açıklayabiliriz;
Vücutta Halsizlik ve Yorgunluk Durumu
Erken belirtileri arasında vücutta hiç bir sebep yok iken görülen halsizlik ve yorgunluk hissi yer almaktadır. Potasyum mineralinin vücuttaki görevlerinden bir tanesi de enerji depolanmasına yardımcı olmaktır. Eksikliği durumunda vücut yiyeceklerden enerji sağlasa da enerji depolayamayacaktır. Sonuç olarak anlam verilemeyen halsizlik ve sürekli yorgunluk hali meydana gelecektir.
Kaslarda Güçsüzlük Durumu
Potasyum vücuttaki damarların sağlıklı çalışmasında etkili rol oynayan minerallerden bir tanesidir. Bu nedenle eksikliği durumunda kol ve bacaklar başta olmak üzere tüm kaslarda kasılmalar ve kramplar meydana gelebilmektedir. İlk belirtilerden bir tanesidir. Ayrıca damarlardaki kanın sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesini de engellemektedir.
Tansiyon Yükselmesi
Potasyum eksikliği durumunun en önemli ve ciddi belirtilerinden bir tanesi de yüksek tansiyondur. Damarlarda plak oluşumuna neden olmakta ve bu da tansiyonun yükselmesini sağlamaktadır. Bu belirtiyi vücudunuzda hissettiğinizde hemen bir doktora başvurmalı ve kandaki potasyum değerinizi ölçtürmelisiniz.
Kalp Ritminde Bozukluk
En ciddi belirtileri arasında yer alan kalp ritminde bozukluk ve kalp çarpıntısı durumlarında acilen bir doktora başvurulması gerekmektedir. Erken teşhis konulmadığında daha da ciddi kalp hastalıklarına neden olmaktadır.
Kabızlık Sorunu
Kabızlık, en sık görülen belirtileri arasındadır. Çünkü potasyum minerali sindirim ve boşaltım sistemlerinin sağlıklı bir şekilde çalışmasına destek veren bir mineraldir. Eğer beslenme düzeninizi değiştirmemenize rağmen bu sorunu yaşıyorsanız kandaki potasyum değerlerinize baktırmalısınız.
İştahsızlık
Vücudumuzda eksikliği büyük sorunlar yaratan potasyum, iştahsızlık sorununa da yol açabilmektedir. Eğer iştahsızlık durumu 2 haftadan daha fazla bir süre içerisinde devam ederse mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Saç Dökülmesi ve Cilt Sağlığında Bozulmalar
Kanın damarlarda rahatça dolaşımını destekleyen potasyum minerali eksikliği durumunda cilt ve saç sağlığı da bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Saç dökülmesi veya sivilce gibi problemler ilk başlarda ciddiye alınmasa da ilerleyen aşamalarda çok ciddi problemlere neden olmaktadır. Bu nedenle bu belirtiler de asla göz ardı edilmemelidir.
Potasyum Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Potasyum eksikliği sorunu erken teşhis edilmediği ve tedavi sürecine hemen başlanmadığı durumlarda çok ciddi hastalıklara neden olabilmektedir. Bu nedenle düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek önemli bir husustur.
- Hipertansiyon,
- Kalp yetmezliği,
- Kabızlık,
- Yorgunluk ve halsizlik,
- Mide ağrısı ve şişlik,
- Mide krampları,
- Baş dönmesi ve mide bulantısı,
- Tansiyon düzensizlikleri,
- Migren,
- Bacaklarda ve kollarda kramplar,
- Kalp ritm bozuklukları,
- Aşırı kusma.
Potasyum Eksikliği Tedavisi
Tedavi yöntemine başlamadan önce kişideki potasyum eksikliği nedenleri mutlaka tespit edilmelidir. Bu nedenler doğrultusunda bir tedavi yöntemi uygulanmaya başlanmalıdır. Kişi tedavi sürecinde mutlaka doktor gözetimi ve kontrolü altında tutulmalıdır.
Tedavi yöntemi öncesinde kan ölçünü yapılarak, potasyum eksikliği olup olmadığı kontrol edilir. Eğer bu problem hafif derecede ise diyetle tedavi edilmektedir. Potasyum açısından zengin olan doğal besinler kişinin diyet listesine eklenmektedir. Fakat aşırı derecede düşük potasyum durumunda acil müdahale edilmekte ve çok ciddi problemlere yol açmadan damar yolu ile takviyesi sağlanmaktadır.
Potasyum Fazlalığı Nedir?
Potasyum mineralinin kanda 5 mEq/L’den daha fazla olması durumudur. Aynı zamanda hiperkalemi olarak da bilinmektedir. Potasyum eksikliği kadar potasyum fazlalığı da insan sağlığını olumsuz yönde etkilemekte ve ciddi problemlere neden olmaktadır. Bu nedenle dengeli ve yeterli beslenmeye özen gösterilmeli ve bir doktora başvurmalıdır. Kan yolu ya da EKG yöntemi ile tespit edilebilen bir sorundur.
Sağlıklı bir insan vücudunda böbrekler vücuttaki fazla potasyumu dışarı atarak dengenin korunmasını sağlamaktadır. Ancak bir çok nedenden dolayı kandaki potasyum değeri yükselebilir.
Potasyum Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?
Potasyum fazlalığı durumunda vücut bir çok sinyal vererek, ters giden bir şeyler olduğunu işaret etmektedir. Bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Kol ve bacak kaslarında zayıflama,
- El ve ayaklarda uyuşma hissi,
- Bilinç bozukluğu,
- Kalp ritmi düzensizlikleri,
- Kalp çarpıntısı,
- Yorgunluk ve halsizlik hissi,
- Aşırı kusma,
- Nefes alıp vermekte güçlük çekme.
Potasyum Fazlalığı Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Erken teşhis konulmadığı ya da doğru tedavi edilmediğinde bir çok ciddi hastalıklara neden olmaktadır. Özellikle kalp sağlığı üzerinde çok etkili olduğundan dolayı çeşitli kalp hastalıkları başta gelmektedir.
- Kalp fonksiyon bozukluğu,
- Böbrek yetmezliği,
- Solunum problemleri,
- Kalp yetmezliği.
Potasyum İçeren Besinler Nelerdir?
Günlük tüketilen bir çok besinden alınması mümkündür. İçerisinde en çok potasyum bulunduran besinleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Fasulye
- 100 gram fasulye içerisinde günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının %13’ü bulunmaktadır.
Patates
- 1 Adet orta boy haşlanmış tatlı patatesin içerisinde 515 mg potasyum bulunmaktadır. Bu miktar günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının %15’ini karşılamaktadır.
Pancar
- 100 gram haşlanmış pancar içerisinde günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının yaklaşık olarak %9’u bulunmaktadır.
Ispanak
- 100 gram haşlanmış ıspanak içerisinde günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının %13’ü bulunmaktadır.
Mercimek
- 100 gram mercimek içerisinde günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının %11’i bulunmaktadır.
Mantar
- 100 gram mantar içerisinde 318 mg potasyum bulunmaktadır. Potasyum kaynakları arasındaki en zengin besinlerden bir tanesidir.
Kuru Kayısı
- 65 gr kuru kayısı içerisinde 755 mg potasyum bulunmaktadır. Bu da yaklaşık olarak günlük alınması gereken potasyum miktarının %22’sini karşılamaktadır.
Yağsız Yoğurt
- 100 gram yağsız yoğurt içerisinde günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının %7’si bulunmaktadır. Dolayısıyla en önemli mineralleri içerisinde bulunduran yoğurt potasyum açısından da oldukça zengindir.
Kavun
- 1 Adet orta boy kavun ile günlük alınması gereken potasyum ihtiyacının yarısı karşılanabilmektedir.
Somon
- Deniz kaynakları arasında yer alan somon, potasyum açısından oldukça zengin bir besin kaynağıdır. 100 gram somon balığı içerisinde 630 mg potasyum bulunmaktadır.
Domates
- 1 Adet orta boy domates içerisinde 292 mg potasyum bulunmaktadır. Yaklaşık olarak günlük ihtiyacının %8’ini karşılamaktadır.
Havuç
- 1 Adet havuç ile günlük potasyum ihtiyacının %6’sını karşılamak mümkündür.
Muz
- 118 gram (1 orta boy) muz içerisinde 358 mg potasyum bulunmaktadır. En çok bilinen ve tercih edilen potasyum kaynakları arasında yer almaktadır.
Diğer besinler
- Asma yaprağı, pazı, semizotu, lahana, maydanoz, roka, marul, taze fasulye, dolmalık biber gibi yeşil yapraklı sebzeler içerisinde,
- Doğal yöntemler ile kurutulmuş sebze ve meyvelerde.
- Kivi, nar, avokado, kereviz, enginar, brokoli, bamya, börülce ve barbunya içerisinde,
- Ayrıca süt ve süt ürünleri, çilek, rezene, Brüksel lahanası, pişmiş karnabahar, portakal, soğan ve kuşkonmaz içerisinde de potasyum minerali bulunmaktadır.
