Gaps Diyeti Nedir?
GAPS, bağırsak ve psikoloji sendromu anlamına gelir. Diyetin yaratıcısı Dr. Natasha Campbell-McBride’a göre beyni olumsuz etkileyen birçok rahatsızlığın bağırsakta oluşan sızıntılardan dolayı olduğunu söylüyor. Bu sızıntılı bağırsak sendromu, bağırsak duvarının geçirgenliğindeki artışı tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Bu diyet, evremizden ve yiyeceklerden aldığımız bazı kimyasal ve bakterilerin normal şartlar altında kana karışması gerekirken, sızıntı yüzünden kana karıştığını iddia eden bir diyettir. Söz konusu yabancı maddeler kana girdiğinde, beyin işlevini ve gelişimini etkiler ve otizm gibi rahatsızlıkların ortaya çıkabileceğini öne sürer. Bundan dolayıda GAPS diyeti, bağırsakları iyileştirmek, toksinlerin kana karışmasını önlemek ve vücuttaki toksisiteyi azaltmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu diyet, otizm hastaları gibi beyni etkileyen hastalıklar için doğal bir tedavi yöntemi olarak görülür.
Nişasta barındıran sebzeler, tahıllar, rafine edilmiş karbonhidratlar, pastörize edilmiş süt ve süt ürünleri gibi besinler bu diyet içerisinde kesinlikle tüketilmemesi gereklidir.
Gaps Diyetinin Faydaları
Şeker Bağımlılığıyla Mücadele Eder
Diyetin içeriğinde çeşitli hastalıkları tedavi etmek amacıyla şeker eliminasyonu diyeti barındırır. Söz konusu hastalıklar inflamatuar bağırsak sendromu, sızdıran bağırsak sendromu, otoimmün hastalıkları ve otizm içermektedir. Temel amacı şeker tüketimini sıfıra indirmek olan bu diyet, aynı zamanda işlenmiş şeker ve tatlı koruyucularını diyetinizden çıkarmanızı ister. Asıl hedef, şekeri çıkarıp bol miktarda protein içeren sebze ve meyveler tüketmektir.
Şeker bağımlılığının ya da gün içinde aşırı derecede tüketilen şekerin davranışsal, bilişsel, fizyolojik ve metabolik bazı bozukluklara sebep olacağını gösterir. Şekeri hayatımızdan çıkardığımız takdirde insanlarda anksiyete ve depresyon belirtilerini azaldığı gözlemlenmiştir.
Candida Belirtilerini Yok Eder
Candida yüzünden meydana gelen ağır belirtileri de yok ettiği söylenebilir. Bu rahatsızlık, genellikle ciltte ya da vücudun dış doku katmanlarında bulunan bir mantar enfeksiyonudur. Akciğerleri, doğum kanalını, mesaneyi ve vücudun diğer kısımlarını etkileyebilecek sindirim sistemi enfeksiyonudur. Belli başlı diyetler ve ilaçlar kullanılarak önlenip kontrol altına alınabilir.
Bu rahatsızlığı tedavi etmenin anahtarı, sindirim sisteminde zayıflığa neden olan bazı besin türlerini ortadan kaldırmaktır. Gaps diyeti ise, candidayı zayıflatır ve yok olana kadar aç bırakan, yüksek miktarda gıda alımına teşvik eder.
İyi Bakteri Üretilmesine Destek Verir
Konserve, işlenmiş, tatlı, hızlı yiyecek tüketimini büyük miktarda ortadan kaldırır. Organik gıdalar, sebzeler, balıklar, hormon içermeyen ve otlarla beslenen taze etler ve soğuk sıkılmış yağlar ve meyve suları açısından zengin bir diyet olduğunu söyleyebiliriz. Ana odağı, toksinleri vücuttan temizleyip iyi bir bakteri içeren iç ekosistemi tanıtmaktır.
Otizmi Tersine Döndürebilir
Toksinleri bağırsaktan uzaklaştırmak için probiyotikler gibi sağlıklı besin dengesi içerir. Bu yararlı bağırsak bakterilerinin otizmin gelişiminde önemli bir rol oynadığı belirtilir.
Otoimmün Hastalığına İyi Gelir
GAPS diyeti, sızdıran bağırsak sendromu ve otoimmün rahatsızlıklarına karşı olarak otoimmüniteye yol açan yaygın bir işlemi taklit etmektedir.
Bu taklit, bağırsak mikrobiyomunun bağırsaktaki epitel hücrelerinde yanıt verme şeklini değiştirir. Bir nevi döngüdür. Enfeksiyon ve toksinlerin kan dolaşım akışını önleyerek sızdıran bağırsak gelişimini tersine çevirmektedir. Böylelikle de bağışıklık sistemimizin vücuda saldırma ihtimalini otoimmün bir hastalığa neden olmakla beraber azaltır da.
Kilo Kaybı Konusunda Gut Detoksifikasyonuna Yardım Eder
Kilo vermek için ilk olarak sağlıksız bağırsak rahatsızlığını tedavi ederek başlamakta fayda vardır. Çünkü vücudunuzun kötü bakteriyle, maya ya da parazitlerle savaşabilmesi için doğru besinlere ihtiyacı vardır. Gaps diyeti de bu besinleri içeriğinde barındırmaktadır.
Gaps Diyetinin Zararları
Gaps diyetinin bilimsel olarak herhangi bir kanıtı yoktur. Bundan dolayı da söz konusu olan rahatsızlıklara kesin bir şekilde iyi geldiğini söyleyemeyiz. Birçok doktor ve psikanaliz, bu diyeti uygulamanızı tavsiye etmez.
Bu diyetin ilk üç aşamasında gıdaların neredeyse tamamı diyetten çıkarıldığı için yeterli ve dengeli beslenmeyi engeller, böylelikle de bağışıklık sisteminde olumsuz etkilerin oluşmasına neden olabilir. Aynı şekilde diyetin ikinci aşamasındaki yumurta tüketimi salmonellaya davetiye çıkarabilir.
Hamile kadınların kesinlikle bu diyeti uygulamaması gerekir. Kalp, diyabet, böbrek, kolesterol ve karaciğer rahatsızlığı olanların doktora danışmadan diyete başlamamaları önerilir. Özellikle çocukların bu diyeti uygulaması, büyümelerindeki gerekli gıdalardan uzak kalmalarına neden olacaktır.
Otizmli bireyde meydana gelen yemeyi reddetme eğilimi varsa, diyetin kısıtlayıcı doğası yüzünden bu bireylerin beslenmeleri konusunda daha da çok sıkıntı yaratır.
Bazı eleştirmenler, fazla miktarda kemik suyu tüketiminin, kurşun alımınızı da arttırabileceğini söyleyip, diyetin sağlıklı olmadığını belirtmişlerdir.
Gaps Diyeti Nasıl Yapılır?
Giriş Aşaması: Eliminasyon (Arınma)
GAPS diyetinin girişi olarak bilinen bu ilk aşama en zor aşama olarak bilinir. Çünkü günlük yaşamınızda yediğiniz birçok besini yemenize izin vermez. Bağırsak iyileştirme aşaması da denilen bu aşama altı evreden oluşur.
Birinci Aşama:
- Bu aşamada alerjiniz olmadığı takdirde kefir ya da ev yapımı yoğurt tüketebilirsiniz. Yemek aralarında ballı nane ya da papatya çayı içmeniz önerilir. Aynı zamanda zencefil suyu, probiyotik ürünler ve evde yapılmış kemik suyu içilmesi gerekmektedir.
İkinci Aşama:
- İkinci aşamada diyet listenize et, balık, sebzeleri ekleyebilirsiniz. Organik olduğu takdirde pişmemiş yumurta sarısı bu listede bulunabilir.
Üçüncü Aşama:
- Bu aşamada da ilk iki aşamada mevcut olan besinlere ek olarak ördek ya da kaz yağıyla çırpılmış yumurta, krep ve avokado eklenmelidir.
Dördüncü Aşama:
- Ek olarak sebze suyu, kavrulmuş ve ızgarada pişmiş et eklenebilir.
Beşinci Aşama:
- Çiğ meyve ve sebze, elma püresi, salatalık, marul ve meyve suyunu bu aşamada listenize eklemeniz gerekmektedir.
Altıncı Aşama:
- Son aşamada da çiğ meyve tüketimini arttırabilir, ayrıca narenciye de kullanabilirsiniz.
Bakım Aşaması: Tam GAPS Diyeti
GAPS diyetinde birinci yani giriş aşamasından sonra bakım aşaması gelir. Bu aşamanın 6 ay ila 2 yıl arasında sürebileceğini söylemek mümkündür. Bakım aşamasında yemeniz gerekenleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Kuzu yağı, sığır yağı, çiğ tereyağı gibi hayvansal yağlar kullanılmalı, bunun dışında da organik-taze ve hormonsuz et tüketilmelidir. Birinci aşamada da yediğiniz organik yumurta, lahana turşusu, kefir ya da ev yapımı yoğurt mevcuttur. Kabuklu deniz ürünleriyle beraber balık da bu besinler arasındadır.
Yeniden Giriş Aşaması: GAPS Diyetinden Çıkış Aşaması
Üçüncü ve son aşama olan yeniden giriş aşamasına başlamak için önce bağırsak hareketlerinin normal hale gelmesini beklemek gerekir. Normal hale geldikten yaklaşık altı ay sonra üçüncü aşamaya başlayabilirsiniz.
Tüketilen besinlerin yavaş yavaş ve küçük porsiyonlarla yenmesi istenir. Bu dönem için belli bir besin sırası yoktur.
Bu diyeti tamamladığınız takdirde işlenmiş gıdalarla beraber rafine şekerleri tüketmemeniz gerekir. Çünkü diyetin amacı bir nevi size bu besinlerden korumaktır.
Gaps Diyeti Listesi Örneği
Pazartesi Menüsü
- 2 yumurta ve ıspanaklı omlet şeklinde tüketebilirsiniz. 1 bardak kefir ile birlikte
- 1 elma ve 2 kaşık fıstık ezmesi,
- Somon balıklı salata, 2 dilim ekmek ve 1 kaşık turşu,
- 1 fincan yeşil üzüm,
- 1 kase tavuk suyu, 2 parça tavuk ve yeşil salata
Salı Menüsü
- 2 tane yumurtadan omlet ve kabak haşlama
- 1 tane avokado
- Tavuk ızgara ve salata
- 1 muz ve 2 kaşık fıstık ezmesi
- Fırında somon ve haşlanmış brüksel lahanası
Çarşamba Menüsü
- Hindistancevizi sütü, chia tohumu, lahana veya ıspanak yaprağı ve kefir ile hazırlanmış içecek
- 1 armut
- 1 kase tavuk suyu ve 1 dilim tereyağlı ekmek,
- Küçük bir kase ev yoğurdu ve 1 kaşık bal,
- 1 kase çorba ve bol salata
Perşembe Menüsü
- 1 bardak kefir ile birlikte 2 yumurta ve ıspanaklı omlet şeklinde tüketebilirsiniz.
- 1 elma ve 2 kaşık fıstık ezmesi
- 1 tabak lazanya ve 1 kaşık turşu
- 1 avokado
- 1 tane sebzeli sandviç ve 1 bardak kefir
Cuma Menüsü
- Hindistan cevizi sütü, chia tohumu, lahana veya ıspanak yaprağı ve kefir ile hazırlanmış içecek
- 1 armut
- 1 kase tavuk suyu ve 1 dilim tereyağlı ekmek
- 1 muz ve 2 kaşık fıstık ezmesi
- Hindistan cevizi yağı ile kavrulmuş karnabahar ve 2 dilim ekmek
Cumartesi Menüsü
- 2 tane haşlanmış yumurta ve 2 dilim ekmek
- 1 elma ve 2 kaşık fıstık ezmesi
- Yeşil fasulye, karnabahar ile yapılmış sebze yemeği ve 1 kase yoğurt
- 1 avokado
- 1 muz ve 2 kaşık fıstık ezmesi
Pazar Menüsü
- Hindistan cevizi sütü, chia tohumu, lahana veya ıspanak yaprağı ve kefir ile hazırlanmış içecek
- 1 avokado
- 2 parça tavuk ve bol yeşil salata
- İstediğiniz bir çiğ sebze
- Izgara biftek, 1 kase yoğurt ve 2 dilim ekmek
Gaps Diyeti Püf Noktaları
- Her öğünde bol bol kemik suyu tüketin.
- Konserve yiyeceklerden kesinlikle uzak durum.
- Aynı şekilde karbonhidrat, renklendirici (yapay) ve koruyucu madde içeren besinleri tüketmeyin.
- Mayalanmış besinler tüketin.
- Meyve ve eti birlikte tüketmeyin.
- Elinizden geldiği kadar organik besinler tüketin.
- Her öğününüzde muhakkak hindistan cevizi yağı, soğuk sıkılmış zeytinyağı ve hayvansal yağlar bulunsun.
- Diyet yüzünden meydana gelen düşük enerji için içeriğinde havuç ve soğan bulunan çorbalar tüketin.
Gaps Diyeti Ne Kadar Sürer?
Söz konusu hastalığın semptomlarına bağlı olduğu için diyetin süresi farklılık gösterir. Bazı insanlar giriş aşamasını ortalama 30 günde bitirebilirken, bazı insanlar bu aşamada ortalama bir yıl kalabilir.
Aynı şekilde bu diyetin her aşamasını ortalama olarak dört günde de bitirebilen insanlar olduğu gözlemlenmiştir. Fakat bu süreler sizin, kendinizce belirlediğiniz süre değildir. Hastalığın fiziksel ve psikolojik tüm semptomların kalkmasına bağlıdır.
Standart bir süre verilecek olursa GAPS diyetinin ilk aşaması 3-4 gün, ikinci aşaması 6-8 gün, üçüncü aşama 7-15 gün, dördüncü aşama 21-30 gün, beşinci aşama 30-45 gün, altıncı aşama da 2-4 aya kadar sürebilir. Diyet ile ilgili tüm bu detaylar tamamen doktor ve diyetisyen kontrolünde size özel bir şekilde hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.
