Vücut hücrelerinin büyüyüp gelişebilmesi, kendini yenileyebilmesi ve enerji üretebilmesi için, vitaminden elzem organik bileşiklerdir. İnsan vücudu için yetersiz kalan vitaminler dışarıdan gıda veya ilaç takviyeleri ile desteklenir. Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak iki guruba ayrılır. İnsan yaşamı ve bedeni için hayati önem taşır.
B Vitamini Nelerdir?
- B1 (tiamin),
- B2 (riboflovin),
- B3 (niasin),
- B5 (pantotenik asit),
- B6 (pridoksin),
- B7 (biyotin),
- B12 (kobalamin),
- Folik asittir.
B grubu vitamini toplam 8 adettir. B-12 kırmızı kan hücresi oluşumunda önemli rol oynayan suda çözünen bir vitamindir.
B12 Vitamini Nedir?
Kobalamin de denen, B12 olarak bilinen vücudun alyuvarlarının (kırmızı kan hücreleri) üretmesinde büyük önem taşıyan hayati bir vitamindir. Bütün vücut sağlığının korunmasında önemli rol oynar. Sadece besin yolu ile alınabilir, vücut bu vitamini kendisi üretmez. Bu nedenle bireylerin sağlıklı ve düzenli beslenmeye özen göstermeleri gerekmektedir. Yeterli miktarda B12 alınmadığı zaman, vücutta eksikliğinin belirtileri meydana gelir.
Günlük B12 Vitamini İhtiyacı
- 7-11 ay çocuklar arası 0.4 mg,
- 1-3 yaş arası 0.6 mg,
- 4-6 yaş arası 0.7 mg,
- 7-10 yaş arası 1.0 mg,
- 11-14 yaş arası 1.4 mg,
- 15-17 yaş ve yetişkinler için 1.6 mg,
- Hamileler için 1.9 mg,
- Emziren anneler için 2 mg.
B12 Vitamini Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
- Vejeteryan ya da vegan diyet uygulanması,
- B-12 vitamini içermeyen besinler tüketilmesi,
- Anoreksiya nevroz, blumia nevroza gibi yeme bozuklukları,
- Sürekli yanlış diyetlerin uygulanıyor olması,
- Kullanılan bazı ilaçlar,
- İlerleyen yaş sorunu,
- Mide küçültme ameliyatı olan kişiler,
- B-12 bakımından zengin besinlerin alerjiden kaynaklı tüketilmemesi,
- Bağırsak ve mide hastalıkları,
- Hamilelik.
B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücutta olması gerekenden daha az olduğu durumlarda, B12 vitamini eksikliği belirtileri ortaya çıkar. Sinir sistemi ve beden sağlığı için önem taşıyan bir çok problem oluşabilir. B12 eksikliği hastalıkların belirtisi de olabileceği bilinmelidir.
- B12 eksikliğinin başlıca belirtisi unutkanlıktır.
- Saç dökülmesi,
- Halsizlik,
- Yorgunluk,
- Güçten düşme,
- Ruh halinde bozukluklar,
- Aşırı sinirlilik hali, ani sinirlenme,
- Depresyon,
- Odaklanmada güçlük ya da dikkat eksikliği,
- Kalp çarpıntısı,
- Üşüme,
- Uzuvlarda uyuşma,
- Dil üzerinde ki noktacıkların yok olması, dilde pürüzsüzlük,
- Ağızda yaralar,
- Cansız cilt,
- Cilt kuruluğu,
- Aşırı kilo kaybı.
B12 Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Anemi
Kırmızı kan hücrelerinde azalma olarak bilinir. B12 vitamini eksikliğinin başlıca belirtisi megaloblasrik anemidir. Genelde yorgunluk ve hızlı kalp atımı (taşikardi) bazen de baş dönmesi meydana getirir. B12 vitamini kırmızı kan hücresi üretimi için vücudun ihtiyacı olan besindir. Bu kırmızı kan hücreleri vücut için ihtiyaç olan enerji üreterek oksijen sağlar. Megaloblastik anemi kolaylıkla bir kan testi ile teşhis edilebilmektedir.
Periferik Nöropati
Sinir bozukluğunun bir türü periferik nöropati’dir. Bu rahatsızlık sinirlerin kendisine zarar vereceği ya da sinir iplikçiğinin (miyelin) eksikliğinden olabileceği anlamına gelmektedir. Sinir iplikçiği sinirleri koruyan bir örtü anlamına gelir. Görevi sinirleri korumaktır. B12 vitamini sinir iplikçiği oluşumunda yardımcıdır bu sebeple eksikliği durumunda sinir iplikçiğinin ihtiyaç halinde oluşumunu engeller. Bu durum genellikle el ve ayakları etkiler. Bazen bacak ve kolları da kapsayacak şekilde uzanabilir. En yaygın bilinen belirtileri içinde, uyuşma, karıncalanma ve sinirler de zayıflık durumudur.
Demans
Deman (bunama) davranış değişiklikleri ve hafıza kaybı ile ilişkilendirilen bir hastalıktır. Demans hastalığının bir çok sebebi vardır ve B12 vitamini eksikliği en sık görülen ve kabul edilen nedenlerden biridir. Bilimsel araştırmalar sonucunda, B12 vitamini eksikliği ile ilgili demansın fazla honosistein düzeylerinin sonucunda olabileceği düşünülüyor. Demans hastalığı belirtileri arasında ise halüsinasyonlar, ilgisizlik, dalgınlık ve unutkanlık vardır.
Depresyon
B12 vitamin eksikliğinin muhtemel tezahürü depresyondur. Anemi ya da demansa eşlik eder.
İnme
Beyine giden kan akışının kesilmesi ile, zihinsel ya da fiziksel engele sebep olan tıbbi duruma inme denir. B12 vitamini eksikliği, inme riskini arttırır. İnme riski taşımayan gençlerde de eksiklik durumunda meydana gelir.
Omurilik hastalığı
Omurilik hastalığı miyelopati anlamına gelir. B12 eksikliği, omurilikte subakut kombine dejenerasyonu da denilen bir çeşit omurga hastalığına neden olur. Bu hastalık omuriliğin hissini ve dengesini kontrol eden miyelinini kaybetmesine sebep olur. Omuriliğin subakut kombine dejenerasyonu belirtilerinde zayıflık, denge problemleri ve uyuşma yer almaktadır.
Dil şişmesi
B12 vitamini eksikliğinde dil şişmesi de meydana gelir. Glossit beslenme yetersizliğinden kaynaklanır. Dümdüz ve ağrılı dili tarif etmek için kullanılan bir terimdir.
B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi
Tanı uzmanlar tarafından yapılan kan testi ile teşhis edilir. Test sonuçlarına göre B12 vitamininin olması gereken değerlerin altında olması ile uygun tedavi şekilleri oluşturulur. Önce nedenleri araştırılır ve bu doğrultuda doğru tedavi yöntemleri uygulanır.
B12 vitamini açısından zengin besinler tüketmek ile eksiklik giderilmiyor ise, uzman doktor tarafından B12 vitamini ilaçları ya da iğneleri ile tedavi önerilir. Tedavi sırasında belirlenen dozlar hastanın normal değerlere gelmesini sağlar.
B12 eksikliğiniz var ve belirtilerin çoğu erken aşamada ise tamamen tersine çevrilebilir. Genelde B12 eksikliği beslenmeden kaynaklanır ve takviye gıdalar eksikliği geliştirmeye yardımcı olur.
- Et,
- Süt,
- Peynir,
- Yumurta,
- Balık.
Dengeli beslenme konusunun önemini vurgulayan uzmanlar, sebze ve meyve tüketmenin dışında et ve balık tüketimine de önem verilmesinin altını çiziyor.
B12 Vitamini Fazlalığı Nedir?
Hayvansal Ürünleri Çok Tüketmek
- Et, süt ve süt ürünlerinde, deniz mahsüllerinde bol miktarda B12 bulunmaktadır. Bu tür hayvansal ürünleri fazladan tüketmek vücutta B12 birikimi yapar ve B12 vitamini fazlalığı meydana gelir.
B12 Vitamin Hapları
- B12 vitamini hapları B12 vitamin fazlalığını oluşturur. Eğer doktor kontrolünde dozu belirlenir ve kullanılırsa herhangi bir sakıncası olmaz.
Karaciğer Hastalıkları
- B12 vitamini karaciğerde depolanır. Siroz ve hepatit gibi karaciğer hastalıkları olanlarda depolama olmaz. Bu nedenle fazlalığı ortadan çıkar.
Böbrek Hastalıkları
- Böbrek hastalığı olan kişiler de B12 vitaminini gerektiği gibi süzme işlemi yapamaz. Süzme işlemi gerekli şekilde yapılmadığı için kana karışır ve fazlalığı ortaya çıkar.
Kan İle İlgili Hastalıklar
- Polistemia vera ve lösemi hastası kişilerde B12 vitamin fazlalığı görülür.
Solid Organ Kanser
- Vücutta organlar görevlerini yapamadığı zaman B12 yüksekliği yaşanır. Özellikle karaciğer hastası kişilerde B12 fazlalığı görülür. Ayrıca rahim, kalp, bağırsak ve akciğer gibi solid organlarda biriken B12 fazlalığı kanser boyutunda ciddi rahatsızlıklara neden olur.
B12 Vitamini Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?
B12 vitamini yüksekliği sivilce oluşumuna neden olur. Döküntü, kaşıntı ve sivilce eşlik eder. Genelde belirtiler kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Yapılan araştırmalara göre atak krizler meydana gelebilir. Daha sinirli ve gergin olunur, uykuya tam dalamama, uyku aralarında sürekli uyanma gibi sorunlar meydana gelir. B12 fazlalığı olan kişiler genelde kendilerini halsiz ve yorgun hissederler. Nefes alıp vermede oldukça zorlanırlar. Genel olarak alerjisi olmayan bireylerde bile, boğaz da, ağız da şişlikler oluşarak alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir.
- Baş dönmesi,
- Sık ve uzun süren baş ağrısı,
- Taşikardi ( kalp ritim bozukluğu),
- Aşırı sinirlilik hali,
- İshak,
- Kusma, mide bulantısı,
- Artrit ( eklem ve kas ağrısı),
- Ödem,
- Koordinasyon bozukluğu,
- Vücutta döküntü, kaşıntı.
B12 Vitamini Fazlalığı Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Yaşın ilerlemesi ile beraber B12 vitamini emilimi vücut tarafından azalır. Tüm organlarda olduğu gibi, mide yapısı ve fonksiyonları da bozularak emilim güçleşir. Emilim güçleştiği için, folik asidin ve B12 vitamininin beyin bariyerini aşarak, beyin dokusuna ulaşması güçleşir. Aslına bakılırsa çok fark edilebilecek yan etkiler göstermez.
- Baş ağrısı,
- Nefes alma bozuklukları,
- Kalp ritim bozuklukları,
- Uyku problemi,
- Kusma,
- İshal,
- Panik atak,
- Huzursuzluk,
- Baş dönmesi.
B12 fazlalığını düşürmek için dahiliye kliniğine gitmeniz gerekmektedir. Yapılan kan testi sonucunda uzman doktor tarafından verilen diyet uygulanır. Genelde B12 içeren besinlerin tüketimi durdurulur. B12 fazlalığına neden olan rahatsızlıklar denetim altına alınarak B12 seviyesi gereken seviyelere düşürülür.
B12 Vitamini İçeren Besinler Nelerdir?
İstiridye/midye
- 20 adet küçük midye, günlük B12 ihtiyacının 30 katını karşılar.
Sardalya
- 150 g sardalya, günlük olarak 2 kat daha fazla B12 ihtiyacını karşılar.
Kuzu ciğeri
- 100 gram kuzu ciğeri, günlük olarak B12 vitamini ihtiyacının 15 katını karşılamaktadır.
Biftek
- 180 gram biftek günlük ihtiyacın 2 katını karşılar.
Tahıllar ve Kahvaltılık gevrekler
- Hem iyi birer lif kaynağıdır, hemde günlük B12 ihtiyacını karşılar.
Ton Balığı
- 100 gram ton balığı günlük B12 ihtiyacının 1,5 katını karşılar.
Ekmek mayası
- Ekmek mayası gibi mayalar iyi birer B12 kaynağıdır. 2 yemek kaşığı ekmek mayası günlük B12 ihtiyacınızı karşılar.
Alabalık
- 100 gram alabalık günlük B12 ihtiyacınızın 1,5 katını karşılar. İyi bir omega-3 kaynağıdır.
Somon Balığı
- 150 gram somon balığı günlük B12 ihtiyacının yüzde 80ini karşılar.
Bazı süt çeşitleri
- Pirinç, badem ya da soya sütü vejeteryan beslenenler için önemlidir. 200 ml soya sütü günlük B12 vitamini ihtiyacınızı karşılar.
Süt ve Süt Ürünler
- Kefir, peynir, yoğurt, yoğurt gibi süt ürünleri birer B12 vitamini kaynağıdır. 200 ml tam yağlı inek sütü günlük ihtiyacın yüzde 18’ini karşılar.
Yumurta
- 100 gram yumurta günlük B12 ihtiyacının %22’sini karşılar.
